Tο θέατρο χρησιμοποιούταν κυρίως για διεξαγωγής αγώνων αρχαίου δράματος. Διεξάγονταν παραστάσεις αρχαίου δράματος.
Χρησιμοποιήθηκε όμως και ως χώρος συγκέντρωσης των πολιτών της Σικυώνας, για τη λήψη αποφάσεων πολιτικού ενδιαφέροντος.
Στο παρελθόν, το θέατρο είχε χρησιμοποιηθεί για θεατρικές και μουσικές παραστάσεις.
Μετά το 2000 απαγορεύθηκε η παραχώρηση χρήσης για παραστάσεις και εκδηλώσεις και επιτρέπεται μόνον η επίσκεψη του μνημείου
Το Αρχαίο Θέατρο της Σικυώνας χρονολογείται στα τέλη του 4ο αι. π.Χ. και υπολογίζεται ως ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της αρχαίας Ελλάδας. Αποτελείται από το κοίλο, την ορχήστρα και τη σκηνή. Εντυπωσιάζουν οι δύο θολωτές δίοδοι στα άκρα του κοίλου για την είσοδο των θεατών. Αποτελούν μοναδικά δείγματα ελληνιστικής αρχιτεκτονικής. Η κατάσταση διατήρησης των ανασκαμμένων τμημάτων του αρχαίου θεάτρου είναι μέτρια. Σοβαρές ζημιές παρατηρούνται στα εδώλια, το σκηνικό οικοδόμημα και τη δυτική δίοδο.
Το θέατρο της αρχαίας Σικυώνας χτίστηκε στους πρόποδες του λόφου, με φυσικό κυρτός του λόφου. Το θέατρο βρίσκεται δυτικά από την αρχαία αγορά. Η κατασκευή του θεάτρου πραγματοποιήθηκε με τη χρήσει δυο τεχνικών: με εγχώριο πορώδους ασβεστολιθικού πετρώματος και με την σκάλιση μέρη του θεάτρου στο φυσικό βράχο.
Το κοίλο του αρχαίου θεάτρου Σικυώνας
Το κοίλο του θεάτρου, διαμέτρου 125μ., έχει όψη προς τα βορειοανατολικά. Δύο οριζόντιες δίοδοι το χωρίζουν σε τρία διαζώματα. Δεκαέξι κλιμακωτοί διάδρομοι ορίζουν δεκαπέντε κερκίδες (εδώλια). Συνολικά πρέπει να υπήρχαν εξήντα σφήνες (σειρές) εδωλίων. Στην πρώτη σειρά των εδωλίων είναι οι τιμητικές θέσεις (προεδρίες) των ιερέων και άλλων επίσημων προσώπων της πόλης (αρχόντων, στρατηγών κ.λ.π.). Οι προεδρίες κατασκευασμένες από πωρόλιθο είναι διαμορφωμένες ως θρόνοι και φέρουν διακόσμηση.
Δύο θολωτοί δίοδοι στα άκρα του πρώτου διαζώματος, μήκους 16μ, πλάτους 2,55μ και ύψους 2,60μ, αποτελούσαν και τις κύριες εισόδους των θεατών.
Η ορχήστρα του θεάτρου της Σικυώνας, αποτελεί ένα ημικύκλιο, λίγο μεγαλύτερο από τη μισή περιφέρεια ενός όχι τα τέλειου κύκλου. Ένα θαυμάσιο από τεχνική άποψη, αποχετευτικό σύστημα, είναι το βασικό χαρακτηριστικό της (διακρίνεται καθαρά και σήμερα). Ολόγυρα στην ημικυκλική περιφέρεια της ορχήστρας και μπροστά από τα εδώλια των επισήμων (προεδρία), περνάει μια τάφρος σκεπασμένη με πλάκες (γεφυρωμένη), πλάτος 1,25μ. και βάθος 1μ. Τούτη η ημικυκλική τάφρος, τερματίζει στα δύο άκρα της, σε μια άλλη τάφρο παράλληλη με τον τοίχο του προσκηνίου. Τούτη η τελευταία τάφρος, χύνει τα νερά της σε μια άλλη τάφρο που διασχίζει το κέντρο της ορχήστρας, με κατεύθυνση κάθετη προς το προσκήνιο και καταλήγει σε μια τετράγωνη λεκάνη. Από κει, ξεκινούσε υπόγειος διάδρομος που περνούσε κάτω από την σκηνή και κατέληγε πίσω απ’ αυτήν, σε ένα κλιμακοστάσιο, που σώζονται ακόμα μερικά από τα σκαλοπάτια του. Ο υπόγειος διάδρομος χρησίμευε για να κινούνται αθέατη οι ηθοποιοί. Στα περισσότερα από τα αρχαία ελληνικά θέατρα, η ορχήστρα ήταν «επίπεδος κυκλότερου χώρου», δηλαδή ολόκληρος κύκλος του οποίου η διάμετρος ποίκιλε ανάλογα με το μέγεθος του θεάτρου. Η ορχήστρα λ.χ. του θεάτρου της Επιδαύρου είναι κυκλική και η διάμετρος της είναι 24,32μ. Η ορχήστρα του Διονυσιακού θεάτρου (Αθήνας), είναι επίσης κυκλική και έχει διάμετρο 22,50μ. είναι δεπλακόστρωτη. Η ορχήστρα του θεάτρου της Σικυώνας, ήταν, όπως είδαμε, ημικυκλική και το δάπεδο της ήταν στρωμένο με πατημένο χώμα. Στο κέντρο της ορχήστρας στήνονταν βωμός του Διόνυσου.
Το σκηνικό οικοδόμημα αποτελείται από το προσκήνιο και την κυρίως σκηνή, η οποία ήταν διώροφη και έφερε πλούσιο γλυπτικό και αρχιτεκτονικό διάκοσμο. Δύο συμμετρικές ράμπες λαξευμένες στο πέτρωμα, οδηγούσαν στο λογείο. Στις παρόδους, δεξιά και αριστερά, πλάτους 4μ., υπήρχαν πύλες κατά το πρότυπο του θεάτρου της Επιδαύρου. Στην οπίσθια (βορειοανατολική) πλευρά της σκηνής οικοδομήθηκε στοά δωρικού ρυθμού με 13 κίονες, που απολήγει στο βορειοδυτικό άκρο σε κρηναία κατασκευή. Στην ρωμαϊκή εποχή το σκηνικό οικοδόμημα επεκτείνεται εις βάρος της ορχήστρας, αφού κατασκευάζεται νέο, χαμηλό λογείο (pulpitum), που αντικαθιστά το προσκήνιο.
Μόνο ένα τμήμα του κατώτερου διαζώματος έχει ανασκαφεί δηλαδή, φανερώνονται μόνο δεκαπέντε κερκίδες. Λογικά όλο το θέατρο αποτελείται από εξήντα σειρές.
Η κατάσταση του θεάτρου τουλάχιστον το ανασκαμμένο διατηρείται σε μέτρια κατάσταση όμως σε άσχημη κατάσταση βρίσκονται τα εδώλια, το σκηνικό και η δυτική δίοδο.
Έχει χωρητικότητα ως το 1ο διάζωμα: ~3.000.
Σύνολο θεάτρου: ~11.000 - ~12.000.
Ο Αρχαιολογικός χώρος και το Μουσείο της Αρχαίας Σικυώνας βρίσκονται στις δυτικές παρυφές της σύγχρονης Τοπικής Κοινότητας της αρχαίας Σικυώνας (Βασιλικό) του Δήμου Σικυωνίων ενώ απέχουν περίπου 3,5 χλμ. από την πόλη του Κιάτου, που αποτελεί το πλησιέστερο αστικό κέντρο της περιοχής.
Οι αρχαιολογικές έρευνες στο χώρο ξεκίνησαν στα τέλη του 19ου αιώνα από την Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών και επικεντρώθηκαν στην αποκάλυψη του Αρχαίου Θεάτρου.
Συνεχίστηκαν κατά τον 20αι. από την Αρχαιολογική Εταιρεία, με την αποκάλυψη του Βουλευτηρίου, του Γυμνασίου-Παλαίστρας, Μακράς Στοάς, Ναού, πιθανόν του Απόλλωνα και Ρωμαϊκών Θερμών (σημερινό Μουσείο).
Κατά την επανέναρξη των ανασκαφικών εργασιών τα τελευταία έτη από την Αρχαιολογική Εταιρεία Αθηνών, μέσω του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ήρθαν στο φως
α) μικρός ναός διαστάσεων περίπου 7 x 11 μ, που χρονολογείται στη πρώιμη ελληνιστική περίοδο,
β) τμήμα μνημειακού κτιρίου της ελληνιστικής περιόδου άγνωστης χρήσης, που σώζεται σε επίπεδο θεμελίων,
γ) τμήμα στοάς της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου, εκτιμώμενων διαστάσεων περίπου 20 x 42 μ (Δυτική Στοά).
δ) γωνία μεγάλου κτιρίου της πρώιμης ρωμαϊκής εποχής με μεταγενέστερες φάσεις και τμήμα παρακείμενης κεντρικής οδού της πόλης, κατεύθυνσης Α-Δ. ενώ στα νοτιοανατολικά της αγοράς μεγάλο εργαστηριακό συγκρότημα με 3 κύριες χρονολογικές φάσεις, η πρώτη στο β’ μισό του 1ου αι. μ.Χ./α΄ μισό του 2ου αι. μ.Χ., η δεύτερη στο β΄ μισό του 4ου αι. μ.Χ., και η τρίτη και τελευταία στον 6ο και 7ο αι. μ.Χ.
Το 303 π.Χ. ο Μακεδόνας Δημήτριος Πολιορκητής επανίδρυσε την πόλη στο υψίπεδο της Σικυώνας. Αποφασίστηκε κατασκευή του θεάτρου στην κλιτύ της ακρόπολης, 175m από την επιφάνεια της θάλασσας. Το θέατρο ήταν μέρος ενός δαπανηρού οικοδομικού προγράμματος που περιλάμβανε τον εμπλουτισμό και εξωραϊσμό της πόλης με μνημειώδεις κατασκευές δημόσιου και ιερού χαρακτήρα.
Το Θέατρο
Το Στάδιο
Ο ναός του Απόλλωνα ή της Αρτέμιδος (με πρώτη φάση κατασκευής στον 6ο αι. π.Χ.)
Το Γυμνάσιο –Παλαίστρα
Το Βουλευτήριο
Μεγάλη στοά (Νότια Στοά)
Το Ρωμαϊκό Βαλανείο (Θέρμες), που μετατράπηκε το έτος 1935 από τον αρχαιολόγο-αρχιτέκτονα Αναστάσιο Ορλάνδο σε αρχαιολογικό Μουσείο
Μικρός Ναός, διαστάσεων περίπου 7 x 11 μ, που χρονολογείται στη πρώιμη ελληνιστική περίοδο, πιθανά γυναικείας θεότητας
Τμήμα μνημειακού κτιρίου της ελληνιστικής περιόδου άγνωστης χρήσης, που σώζεται σε επίπεδο θεμελίων
Τμήμα Στοάς (Δυτική Στοά) της πρώιμης ελληνιστικής περιόδου, εκτιμώμενων διαστάσεων περίπου 20 x 42 μ.
Τμήμα ΝΑ Στοάς
Γωνία μεγάλου πειόσχημου Κτιρίου της πρώιμης ρωμαϊκής εποχής με μεταγενέστερες φάσεις
Τμήμα παρακείμενης κεντρικής οδού της πόλης, κατεύθυνσης Α-Δ.
Μεγάλο εργαστηριακό συγκρότημα με 3 κύριες χρονολογικές φάσεις, η πρώτη στο β’ μισό του 1ου αι. μ.Χ./α’ μισό του 2ου αι. μ.Χ., η δεύτερη στο β’ μισό του 4ου αι. μ.Χ., και η τρίτη και τελευταία στον 6ο και 7ο αι. μ.Χ. Από τις εγκαταστάσεις που αποκαλύφθηκαν ξεχωρίζουν 5 κεραμικοί κλίβανοι, μία δεξαμενή, ένας ληνός και δύο λίθινες πλατφόρμες.
"Ερχόμενος ο επισκέπτης από τον δρόμο της Κορίνθου συναντούσε το μνήμα του Λύκου του Μεσσήνιου δεξιά του. Στην είσοδο της πόλης υπήρχε η Στάζουσα πηγή όπου το νερό ανάβλυζε από την οροφή ενός σπηλαίου. Στην ακρόπολη υπήρχε ιερό της Ακραίας τύχης και των Διόσκουρων, αμέσως μετά συναντούσε το θέατρο με το άγαλμα του Άρατου που κρατούσε ασπίδα. Μετά το θέατρο ήταν ο ναός του Διονύσου και η αγορά. Μετά την αγορά υπήρχε ο ναός της Αρτέμιδος Λιμναίας και έξω από την αγορά το Ιερό της Πειθούς, που σύμφωνα με την μυθολογία εδώ ήρθαν ο Απόλλων και η Άρτεμις όταν σκότωσαν τον πύθωνα. Μετά το τέμενος των Ρωμαίων αυτοκρατόρων ήταν ο ναός του Απόλλωνα.
Στην πόλη ακόμα υπήρχαν στάδιο, βουλευτήριο με την μεγάλη στοά, βωμός του Ίσθμιου Ποσειδώνος και δίπλα του αγάλματα του Δία Μειλίχιου και της Αρτέμιδος Πατρώας. Στο μέρος αυτό ήταν και το Βουλευτήριο και η Κλεισθένειος Στοά. Επίσης βρισκόταν ναός του Απόλλωνος Λυκείου, το γυμνάσιο με τα άγαλμα του Ηρακλή, ιερό του Ασκληπιού, ναός της Αφροδίτης με άγαλμα της θεάς και της Αντιόπης. Ιερό της Αρτέμιδος Φεραίας κοντά στην Ιερά πύλη βρισκόταν ο ναός της Αθηνάς, μετά ήταν το ιερό της Ήρας. Στη Σικυώνα υπήρχε και ένας δεύτερος ναός της Ήρας αλλά και του Καρνείου Απόλλωνος αλλά και βωμοί του Πάνα και του Ήλιου."
Το κράτος της Σικυώνας συνόρευε ανατολικά με την αρχαία Κορινθία και τον Ασωπό ποταμό, νότια με τον Φλειούντα, δυτικά με το κράτος της αχαϊκής πόλης Πελλήνης και βόρεια βρέχονταν από τον Κορινθιακό κόλπο.
Κυριότερες πόλεις του κράτους αυτού ήταν η Σικυώνα, η Τιτάνη, η Δονούσα, η Επιείκεια, η Εφήρα, η Θυαμία και η Φαιβία.
Προέλευση ονόματος
Η πόλη κατά τους αιώνες άλλαξε πολλά ονόματα:
Αιγιάλεια (ίσως από τον Αιγιαλέα που φαινόταν να είναι ο ιδρυτής της πόλης),
Αιγιαλός (λόγω της θέσης της κοντά στη θάλασσα),
Μηκώνη (πίστευαν πως η θεά Δήμητρα βρήκε εκεί την πρώτη μηκυώνα, δηλαδή την παπαρούνα),
Δημητριάς (προς τιμήν του Δημητρίου του Πολιορκητή).
Ίδρυση
Η πόλη της Σικυώνας, σπουδαίο πολιτικό, διοικητικό, και οικονομικό κέντρο του κράτους της Σικυωνίας ιδρύθηκε κατά την γεωμετρική περίοδο στην ευρύχωρη πεδιάδα που απλώνεται μεταξύ των ποταμών Ασωπού (στα ανατολικά) και Ελισσώνα (στα δυτικά) με θέα προς τον Κορινθιακό κόλπο. Στα νότια βρισκόταν η ακρόπολη πάνω σε λόφο, στο επίπεδο όπου απλώνεται η σύγχρονη κοινότητα του Βασιλικού. Η περιοχή της αρχαίας Σικυωνίας κατοικήθηκε ήδη από τη νεολιθική περίοδο, ενώ από την 2η π. Χ. χιλιετία ως κάτοικοί της αναφέρονται οι Ίωνες Αχαιοί.
Ο Όμηρος την αναφέρει ως «ευρύχορο» Σικυώνα, ονομασία που προήλθε σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές από το νεαρό βασιλιά Σικυώνα, εγγονό του Ερεχθέα, που μετοίκησε από την Αθήνα.
Κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο η Σικυώνα υπαγόταν στην κυριαρχία των Μυκηνών, ενώ τον 11ο αιώνα π.Χ. καταλήφθηκε από τους Δωριείς. Παρέμεινε υπό τη κηδεμονία του Δωρικού Άργους έως τον 7ο αι. π.Χ. οπότε και οι αυτόχθονες Αχαιοί κάτοικοι ανέδειξαν τη λαοφιλή δυναστεία των Ορθαγοριδών. Ιδρυτής της δυναστείας υπήρξε ο τύραννος Ορθαγόρας. Λαμπρότερος όμως και ο πλέον ονομαστός εκπρόσωπος της ήταν ο τύραννος Κλεισθένης, σύγχρονος του Κορίνθιου Περίανδρου, που κυβέρνησε από το 590 έως το 560 π.Χ. Κατά τη περίοδο αυτή σημειώθηκε στην πόλη ιδιαίτερη άνθηση στα γράμματα και τις τέχνες, καθώς αναπτύχθηκαν οι σχολές γλυπτικής και μεγάλης ζωγραφικής, ιδιαίτερα φημισμένες έως και τον 3ο αι. π.Χ.
Ιδιαίτερα σημαντικός σταθμός στην ιστορία της υπήρξε το έτος 303 π.Χ. όταν ο Μακεδόνας Δημήτριος ο Πολιορκητής, γιος του Αντίγονου, κατέλαβε την πόλη της πεδιάδας. Έπεισε μάλιστα τον πληθυσμό της να εγκαταλείψει την πόλη και να μετοικήσει στον επίπεδο λόφο στα νότια, στη θέση της παλαιάς Ακρόπολης. Την νέα πόλη μετονόμασε σε «Δημητριάδα».
Κατά την ελληνιστική περίοδο εξέχουσα ηγετική φυσιογνωμία της Σικυώνας αποτέλεσε ο Σικυώνιος στρατηγός Άρατος, γιος του Κλεινία, ο οποίος την απήλλαξε το 251 π.Χ. από την εξουσία των Μακεδόνων. Ταυτόχρονα την ενέταξε στην Αχαϊκή Συμπολιτεία, της οποίας για μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρξε στρατηγός.
Μετά την καταστροφή της Κορίνθου από τον Μόμμιο το 146 π.Χ. η Σικυώνα αποτέλεσε για περισσότερο από μισό αιώνα το ευρύτερο πολιτικό, διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο άσκησης της εξουσίας των Ρωμαίων, καθώς ανέλαβε μεταξύ άλλων τη διεξαγωγή των Ισθμίων αγώνων. Η πόλη λεηλατήθηκε το 87 π.Χ. από τον Σύλλα και οι θησαυροί της, μεταξύ των οποίων πολλά έργα τέχνης, όπως οι περίφημοι ζωγραφικοί πίνακες της, μεταφέρθηκαν ή πουλήθηκαν στη Ρώμη.
Ισχυρός σεισμός στα μέσα του 2ου αι. μ.Χ. κατέστρεψε ό,τι είχε απομείνει σε αυτή.
Για την υλοποίηση της έρευνας οι μαθητές χρησιμοποίησαν υλικό από τις παρακάτω πηγές
Greek-CrossRoads. (2022, 1 27). Αρχαία Σικυώνα, η “άγνωστη” αρχαία πολιτεία της Κορινθίας. Ανάκτηση από https://tinyurl.com/yptzk6t7
Skalet, C. (2002). Αρχαία Σικυών και Σικυώνια προσωπογραφία. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
https://www.whitman.edu/theatre/theatretour/home.htm
Αρχαίο θέατρο στον κύκλο του χρόνου. (χ.χ.). Ταξιδεύοντας σε αρχαία θέατρα και ωδεία του κόσμου. Ανάκτηση 2 10, 2022, από http://ancienttheater.culture.gr/el/theatra-wdeia-tou-arxaiou-kosmou
Βικιπαιδεια. (χ.χ.). Κατάλογος αρχαίων ελληνικών θεάτρων. Ανάκτηση 2 12, 2022, από https://tinyurl.com/y4v5dr5d
Βικιπαιδεια. (χ.χ.). Σικυώνα. Ανάκτηση 1 25, 2022, από https://tinyurl.com/2p87mbwv
Διάζωμα. (χ.χ.). Αρχαίο θέατρο Σικυώνας. Ανάκτηση 1 20, 2022, από https://tinyurl.com/2p8er4v2
Κίσσας, Κ. (2013). Αρχαία Κορινθία. Φοίνικας.
Λώλος, Γ. (2005-2006). Οι σχέσεις Κορίνθου και Σικυώνας ανά τους αιώνες. Πελοποννησιακά, ΚΗ, σσ. 97-117.
Λώλος, Γ. (χ.χ.). Επιφανειακές και ανασκαφικές έρευνες αρχαίας Σικυώνος (2004-), Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών επιστημών, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Ανάκτηση 1 19, 2022, από http://ha.uth.gr/index.php?page=arch-research-sikyon
Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων – Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής. (χ.χ.). Σοφοκλέους "Αντιγόνη" Θουκυδίδη "Περικλέους Επιτάφιος" Β Γενικού Λυκείου. Αθήνα: Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος».
Φαράκλας, Ν. (2001). Η Γεωπολιτική Οργάνωση της Πελοποννησιακής Αχαΐας. Ρίθυμνα-Θέματα Κλασικής Αρχαιολογίας, 9.
Η Αρχαία Σικυώνα γνωστή και ως Βασιλικό Κορινθίας , ( σημερινή ονομασία ) , είναι ένας από τους πιο θαυμαστούς αρχαιολογικούς τόπους ανε...
